Beelhouwers van Zimbabwe

Duur  24 juni–16 september 1989

Locatie Belmonte Arboretum, Curator/adviseur  Harrie Leyten 

Deelnemende  kunstenaars 

Davison Chakawa, Sanwell Chirume, Stanford Derere, Phineas Kamangira, Kakoma Kweli, Enoch Luigi, Damian Manuhwa, Noel Mashonganyika, Bernard Matemera, Richard Mteki, Jaisi Muhombwe, Nicholas Mukomberanwa, Henry Munyaradzi, Bernard Takawira

Aantal kunstwerken 21

Inrichting tentoonstelling Ben Joosten en Jaap Heijning

Organisatie en voorbereiding in Zimbabwe Rose West

Educatief programma 

Educatieve begeleiding Stichting Kunstzinnige vorming ‘De Gelderse Vallei’

Symposium: Studium Generale van de Landbouwuniversiteit Wageningen

Workshop: Bernard Takawira

Foto's Claude Crommelin, Roel Rozenburg, Theo Bakhuizen, Eefje den Belder

 

Organisatie en voorbereiding in Zimbabwe: Rose West en inrichting tentoonstelling Ben Joosten en Jaap Heijning 

Voor deze lustrumeditie heeft Beelden op de Berg, na een studiedag met vertegenwoordigers uit de moderne kunst, de culturele antropologie en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, gekozen om verder te internationaliseren en een tentoonstelling in Wageningen te presenteren met moderne kunst uit Afrika: ‘Beeldhouwers van Zimbabwe’. 

 

‘Beeldhouwers van Zimbabwe’ toont het werk van 54 kunstenaars die allen op één of andere manier verbonden zijn met de beeldhouwersgemeenschap Tengenenge in Zimbabwe. Tom Blomefield, voormalig tabaksplanter, legt in 1966 de basis voor deze beeldhouwersgemeenschap nadat de export van tabak in elkaar stort na het uitroepen van een internationale economische boycot tegen het apartheidsregime van Ian Smith.

 

Tengenenge betekent ‘begin van het begin’. In Tengenenge werken kunstenaars uit vele landen waaronder Zimbabwe, Angola, Malawi, Mozambique en Zambia. In de heuvels bij Tengenenge (de Great Dyke) wordt in kleinschalige ondiepe dagmijnbouw hoogwaardig serpentijnsteen gedolven, een steensoort die bijzonder geschikt is voor het maken van beelden.

 

Het werk van 14 kunstenaars vormt de kern van de tentoonstelling. Van hen heeft Beelden op de Berg 21 kunstwerken voor de tentoonstelling aangekocht. Alle beelden zijn gemaakt in de periode 1986-1988. 

 

Het werk van de overige 40 kunstenaars reist door naar Stuttgart, Duitsland. Op verzoek van de National Gallery Harare Zimbabwe bemiddelt Beelden op de Berg later ook in de verkoop van deze werken. 

 

Begin jaren zeventig van de twintigste eeuw verschijnt deze moderne Afrikaanse beeldhouwkunst in de musea van New York en Parijs. Veel kunsthistorici reageren ‘wel mooi, maar helaas niet erg origineel’ of ‘zwaar beïnvloed door de Europeanen’. Afrikaanse beeldhouwers die nog nooit met het werk van Pablo Picasso of Constatin Brancusi in aanraking zijn gekomen worden opeens ‘beticht van plagiaat’.

 

De beeld- en vormtaal uit Afrika was echter wereldwijd een grote inspiratiebron voor vele beeldhouwers en schilders, waaronder Pablo Picasso, Joan Miró, Alberto Giacometti, Henri Matisse en Max Ernst.

 

Ook in de 5e editie zoekt Beelden op de Berg de relatie tussen de beelden en het Belmonte Arboretum. Die is gevonden in de plek waar de kunstwerken zijn opgesteld, het zogenaamde ‘kastanje-vak’. Door haar structuur roept dit grasland met verspreid staande bomen een sfeer op die verwant is aan het landschap waar de sculpturen hun oorsprong hebben.

 

Zimbabwe is afgeleid van Dzimba Dza Mabwe hetgeen ‘huis van steen’ betekent. Stenen zijn van oudsher een bron van artistieke inspiratie in Zimbabwe, in de San steenschilderkunst, de architectuur van de ‘Great Zimbabwe Ruins’ bij Masvingo, tot de moderne stenen beeldhouwwerken. ‘Hoe dichter we de kunst in deze stenen benaderen, des te dichter komen we bij ons eigen leven. Een dialoog met elk beeld opent eindeloze dialogen en conversaties in onze ziel’ (citaat van de Zimbabwaanse dichter en schrijver Chenjerai Hove uit ‘Zimbabwe huis van steen’).

  


Davison Chakawa 

/ Hoofd

Sanwell Chirume

/ Groot hoofd

Enoch Luigi

/ Shumba-man

Kakoma Kweli

/ Likishi-Angola

Damien Munuhwa

/ Watergeest die een mens verdrinkt


Noel Mashonganyika 

/ Chief of pigs

Bernard Matemera

/ Likkend aardvarken

Stanford Derere

/ Nelson Mandela

Phineas Kamangira

/ Moeder met kind

Richard Mteki

/ Twee kameleons


Jais Muhomwe

/ Wrattenzwijn

Nicholas Mukomberanwa

/ Man gedragen door de wind

Henry Munyaradzi

/ Leeuw

Bernard Takawira 

/ Generatiekloof